De Wijsgerige Jaargang 2: Islamitische filosofie
Hieronder zie je een oude islamitische afbeelding van Socrates. Huh? Socrates? Die kennen we uit de westerse filosofie. Maar Socrates in de Islam? Wat voor ideeën gaan er eigenlijk schuil achter de vaak zo eenduidig geïnterpreteerde Islam? Is er binnen de islam zoiets als een wijsgerige traditie? Hoe verhoudt zich deze zich dan tot de westerse filosofie?
We bezien we de Islamitische filosofie zoals zij vorm heeft gekregen in Arabië, Iran, Spanje en India. We beginnen bij de bron: vanuit de Koran en (voor velen een verrassing:) de Griekse filosofie om zo, gedurende 4 bijeenkomsten, een beeld te krijgen van wat 'Islamitische filosofie' kan inhouden.
1] De koran als maatstaf voor de filosofie
Een algemene inleiding in de geschiedenis en het begin van de Islam. Over het centrale probleem: de verhouding tussen geloof en rede. We bezien de voor velen bijzonder onverwachte verwantschap tussen de Islam en de westerse filosofie: Aristoteles als leermeester voor de Islamitische filosofie. En hoe zit het nu met soennieten en shi’ieten?
2] Klassieke Islamitische filosofie en filosofen (Iran/Perzië)
We maken kennis met grote denkers die de falsafa (islamitische filosofie) gevormd hebben. Al-Kindi: eerste 'filosoof van de Arabieren'. Al-Razi: Arts-filosoof en vrijdenker.Al-Farabi: 'de tweede meester'. Avicenna: keerpunt in de falsafa, na hem was niets meer hetzelfde. Al-Biruni: Multi-culturalist en grondlegger van de Interculturele filosofie. Hier maak je kennis met de enorme rijkdom van het islamistische denken.
3] Islamitische mystiek en sufi poëzie
Nu bezien we de meer mystieke kant van de Islamitische filosofie: Al-Ghazali wijst op 'de tegenspraak der filosofen' en start een andere "zoektocht naar zekerheid".Sohrawardi boort als 'filosoof van het licht' een andere mystieke taal en wijsheidsvorm aan: verlichtingswijsheid. Molla Sadra gaat nieuwe wegen op door dit alles binnen een zeer dynamische metafysica te plaatsen. Daarnaast bezien we de grote sufi-dichters die de menselijke geliefde en het verlangen naar de eenheid (tawhid) met God bezingen: Omar Khayyám, Rumi en Hafiz.
4] Islam oost en west: Al-Andalus en India, de grenzen van de dar al islam
In het Middeleeuwse Spanje neemt de Islam een heel eigen vorm aan. We bespreken de filosofen die hier een belangrijke rol in spelen en bezien de achtergronden van deze bijzondere culturele bloeiperiode binnen de Islam. Berbers, Arabieren, Joden, Christenen, Mozaraben en 'Romeinen' vormen een intercultureel rijk dat zijn weerga niet kent in de geschiedenis. Daarna reizen we door naar India waar het Moghul-rijk vorm krijgt, en Islamitische heersers voor even filosofen kunnen zijn.
Resultaat
Hier krijg je een overzicht van wat de Islamitische filosofie inhoudt en een verrassende inkijk in de achtergronden van deze rijke wijsgerige traditie die veel kennis geeft over wat de Islam gevormd heeft. Daarnaast wordt duidelijk wat filosofie betekent doordat we het nu bezien vanuit een ander perspectief. Dit geeft veel denkvoer om je eigen perspectieven te overdenken.
Data, tijden en locaties 2022-23
ZIE HIER ook om je in te schrijven!
Favoriet citaat:
“Filosofie is de kennis van de dingen zoals ze werkelijk zijn, voorzover de mens dit kan kennen. Het doel van de filosoof is deze waarheid te kennen en binnen zijn praktische kennis zich in overeenstemming met die kennis te gedragen”. [...]“De filosoof moet deze kennis zien te verkrijgen onafhankelijk vanuit welke bron zij stamt, ook als zij van vreemde volkeren stamt en uit landen ver van ons vandaan. Want voor de waarheidszoeker is dit de hoogste waarde: geen waarheid mag worden weggemoffeld, geen vertegenwoordiger ervan genegeerd, want de waarheid verdrukt niet, maar verheft allen.”
Al-Kindi(c. 801- c. 873) De eerste Islamitische filosoof (die we behandelen)
Vragen?
Mail naar wijsgerigleven@mail.com of bel/appmet Peter (06-16298552)
Aanbevolen literatuur:
Leezenberg, Michiel (2001) Islamitische filosofie, een geschiedenis. Liefst de tweede (met India een uitgebreidere) editie. ISBN 978-90-5460-1487. Mooi boek dat helder overzicht biedt.
N.B. De opgegeven literatuur is nooit verplicht, maar zeker aanbevelingswaardig. Je krijgt zonder meer genoeg denkstof mee vanuit de lesoverzichten en de bijgeleverde teksten.
